Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna

W czwartek, 22 grudnia 2011 r., w sali sesyjnej Ratusza Miejskiego w Kole odbyła się promocja czwartego numeru Rocznika Kolskiego. Uroczystość rozpoczęto koncertem w wykonaniu uczniów Państwowej Szkoły Muzycznej w Kole pod kierunkiem Wioletty Gromali. Rocznik Kolski – powstały z inicjatywy Miejskiego Domu Kultury w Kole, Muzeum Technik Ceramicznych w Kole, Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Kole, oraz Stowarzyszenia Przyjaciół Miasta Koła n/Wartą – obrazuje fragmenty przeszłości oraz teraźniejszości naszego regionu.

Zgodnie z wcześniejszymi sugestiami spis treści ułożono w układzie działowo-tematycznym, co – mamy nadzieję – ułatwi Czytelnikom zorientowanie się w tematyce bieżącego numeru. Autorami poszczególnych artykułów zamieszczonych w działach: Z historii Ziemi Kolskiej, W kręgu kolskiej kultury i sztuki, Wspomnienia, Przedstawiamy, Kronika wydarzeń, Nowości regionalistyczne – są naukowcy, historycy, regionaliści i pasjonaci. Rocznik Kolski wydano w nakładzie 300 egz. i można go nabyć w cenie 25,00 zł w siedzibach instytucji.

Prezentację rozpoczynamy artykułem przygotowanym przez dr Barbarę Gańczyk: Wszyscy z Polski zginęli Michael Przedecki urodzony 02.09.1916 r. w Kłodawie, Polska. Tekst jest zwiastunem projektu „Dzieci Hioba. Ochrona pamięci o społeczności żydowskiej na obszarze Solnej Doliny (Chodów, Kłodawa, Przedecz)”, który uzyskał akceptację w konkursie Lokalnej Grupy Działania „Solna Dolina”. Wywiad z Michaelem Przedeckim, który po wojnie przyjął nazwisko Pizer, przeprowadziła Judy Muratore, córka siostrzenicy. Wywiad jest zapisem wersji fonograficznej z charakterystycznymi elementami języka mówionego, podkreślającymi autentyzm i specyfikę stylu rozmówcy.

Autorka, jest doktorem nauk humanistycznych o specjalności literatura staropolska (promotorem pracy, obronionej w 1990 r., był prof. Tadeusz Witczak), wieloletnim dyrektorem Zespołu Szkół Ponadpodstawowych w Kłodawie, Prezesem Kłodawskiego Towarzystwa Kulturalnego, autorką publikacji regionalistycznych.

Kolejny autor jest pracownikiem Muzeum Technik Ceramicznych w Kole, członkiem Stowarzyszenia Dziedzictwo Karmelu działającego w parafii pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kłodawie. Bartłomiej Grzanka, bo o nim mowa, w tekście Inwentarz klasztoru Ojców Karmelitóww Kłodawie z 1709 r. zaprezentował tekst inwentarza z 1709 r., który sporządzony został w formie tzw. dutki, spisany ręcznie w języku polskim z łacińskimi wtrąceniami, najprawdopodobniej przez jedną osobę. Liczy 28 stron i kończy się wykazem zakonników oraz pieczęcią opłatkową 7 klasztoru kłodawskiego. Inwentarz opisuje wyposażenie kościoła i klasztoru sprzed budowy obecnego zespołu poklasztornego, która trwała w latach 1718–1765. Z uwagi na fakt, że spis ksiąg zgromadzonych w bibliotece klasztornej liczy 111 pozycji wymagających w zdecydowanej większości dokładniejszej identyfikacji tytułu i autora, zostanie on przedstawiony w drugiej części artykułu, który zamieścimy w kolejnym numerze Rocznika.

Zagadnienie pieczęci miejskich po raz pierwszy poruszono w nauce u schyłku XIX w. Dotychczas jednak głównym punktem zainteresowań były najstarsze pieczęcie, które poprzez wyobrażenie napieczętne i treść legendy przekazywały informacje istotne dla dziejów miasta. Rozwijające się badania nad sfragistyką miejską słabo rozpoznały jednak zagadnienie pieczęci XIX-wiecznej. Przyczynki na ten temat znaleźć możemy w opracowaniach poświęconych pieczęciom poszczególnych miast, brakuje natomiast ogólnych prac poświęconych pieczęci XIX-wiecznej, której treść przestaje być indywidualnym wyborem władz miasta, bądź jego właściciela, w jej wygląd ingeruje państwo, a ona sama jest wyrazicielem idei centralizmu oraz nośnikiem informacji wybranej i narzuconej przez władze.

O XIX wiecznych pieczęciach miasta Koła (od 1807 r.) mówi artykuł Iwony Grzelczak-Miłoś, dr nauk humanistycznych w zakresie historii, specjalność: historia nowożytna i źródłoznawstwo. Doktorat pt.: „Mieszczaństwo poznańskie w świetle Libri Testamentorum”, autorka obroniła w roku bieżącym na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza w Poznaniu. Promotorem pracy był prof. Tomasz Kazimierz Jasiński. Autorka jest rodowitą kolanką mieszkającą obecnie w Poznaniu.

W 1912 roku ukazała się w Kaliszu Monografia miasta Koła autorstwa Felicjana Borysławskiego. Po raz pierwszy w historii regionalistyki kolskiej odnotowuje tę pozycję monografia Koła z 1963 r 600 lat miasta Koła, lakoniczną wzmianką w Spisie ważniejszej literatury. Z uwagi na to, że ww. praca nie była dostępna szerszemu odbiorcy i nie została nigdzie do tej pory szerzej omówiona, czytelnik zapozna się z dotyczącymi jej szczegółami w artykule Kazimierza Kasperkiewicza „Monografia miasta Koła” Felicjana Borysławskiego.

Autor jest regionalistą – pasjonatem, związanym z miastem Koło, filologiem germańskim, wydawcą.

Ruch ekumeniczny w regionie konińskim i powiecie kolskim kształtował się na płaszczyźnie zwykłych, codziennych kontaktów między katolikamia a ewangelikami, którzy w większości byli pochodzenia niemieckiego. O idei i współpracy ekumenicznej, pracy Polaków ewangelików, mówi artykuł Bartosza Kiełbasy i Kazimierza Kasperkiewicza – Z ekumenicznych tradycji i dziejów ekumenizmu w powiatach konińskim i kolskim. Bartosz Kiełbasa, jest nauczycielem, członkiem Zarządu Towarzystwa Przyjaciół Konina.

Kolejny artykuł przybliża nam postać O. Doroteusza Mariana Lipińskiego OFM gwardianina klasztoru oo. Bernardynów w Kole, 1969–1975, człowieka niezwykle skromnego, wrażliwego, otwartego, serdecznego, posiadającego duży potencjał duchowy i intelektualny, artysty malarza i rzeźbiarza (autora Krzyża San Damiano zdobiącego bernardyński refektarz w Krakowie), człowieka kochającego przyrodę, pracę w ogrodzie, a przede wszystkim las i zbieranie grzybów. O. Aleksander K. Sitnik, w swoim artykule, przedstawia nie tylko sylwetkę O. Doroteusza, ale mówi też o pracach remontowo-budowlanych, które były nie tylko nadzorowane przez gwardiana, ale w wielu przypadkach własnoręcznie przez niego wykonywane. Autor artykułu jest profesorem Wyższego Seminarium Duchownego w Krakowie, współpracownikiem Archiwum i Wicepostulatury.

Zbliżająca się 650. rocznica lokacji Koła skłania do dokładniejszej analizy średniowiecznych dziejów miasta. Jednym z mniej znanych epizodów z tego okresu jest obecność Zakonu Bożogrobców Miechowskich, którzy związani byli z kaplicą św. Ducha. O bytności przedstawicieli tego zgromadzenia w Kole, możemy dowiedzieć się z artykułu Krzysztofa Witkowskiego Zakon Bożogrobców Miechowskich w krajobrazie kolskiego średniowiecza.

Krzysztof Witkowski, jest dr nauk humanistycznych w zakresie historii, dyrektorem Muzeum Technik Ceramicznych w Kole. Specjalizuje się w historii średniowiecza, regionalistyce oraz historii Polski do końca XVIII wieku. Jest autorem licznych publikacji o Kole. Dysertację doktorską pt.: „Władysław Odonic książę wielkopolski (ok. 1190-1239)” obronił w tym roku na Akademii Humanistycznej im. A. Gieysztora. Promotorem pracy był Pan prof. Marian Dygo.

Kolejny tekst, dotyczy życia politycznego na terenie powiatu kolskiego w latach 1926–1939. Z uwagi na rozpiętość tematu, artykuł podkom. Macieja Jakuba Ziółkowskiego Działalność Narodowej Demokracji oraz ugrupowań rządowych na terenie powiatu kolskiego w latach 1926–1935 (część 1: lata 1926–1930) naświetla działalności tylko dwóch z kilku najważniejszych ugrupowań politycznych owego okresu. Także rozmiary czasowe zostały dostosowane do potrzeb wydawnictwa. Część 2, ukaże się w numerze 5 Rocznika. Autor, jest absolwentem Uniwersytetu Łódzkiego, pracuje w Komendzie Powiatowej Policji w Kole.

W Rozdziale II W kręgu kolskiej kultury i sztuki znajdą Państwo trzy teksty.

Pierwszy przybliża placówkę, która funkcjonuje od ponad 40 lat, i jako jedyna na terenie powiatu kolskiego kształci artystycznie i wychowuje uzdolnioną muzycznie młodzież. Szkoła ożywia działalność kulturalną miasta poprzez liczne występy uczniów oraz przez organizowanie różnego rodzaju koncertów. Na chwilę wspomnień zaprasza nas Rita Bąkowska, absolwentka PSM, która w „Czterdzieści lat minęło jak jeden dzień…” wspomina przypadający w tym roku jubileusz 40-lecia Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia im. Karola Szymanowskiego w Kole

Janusza Kapustę, grafika, ilustratora, malarza, filozofa, projektanta plakatów, scenografa teatralnego, wynalazcę jedenastościennej bryły zasad złotego podziału odkrywa dla Koła wieloletnia dyrektor Miejskiego Domu Kultury w Kole, członek Zarządu SPMKnW Halina Grabowska, autorka publikacji regionalistycznych. W tekście Kolskie poletko KAPUSTY, przybliża historię: wystaw, nadanie artyście tytułu Honorowego Obywatela Koła, powstanie pomnika K-dronu.

Tytuł kolejnego artykułu Patchwork plenerowy, nawiązuje do zamieszczonej w nim treści, zszytej z wybranych wypowiedzi, cytatów, wydarzeń i not biograficznych, pasujących do siebie kontekstem. Wszystkie one dotyczą organizowanego przez Miejski Dom Kultury VII Międzynarodowego Pleneru Malarsko-Ceramicznego „Koło 2011”. Autorka, Justyna Migus, jest instruktorem ds kultury w MDK w Kole.

Tekst Zbrodnia na zbrodniarzach (?) to historia pewnego pułkownika, zamieszkałego w Szczecinie i pracującego w Wojskowym Instytucie Historycznym (lub Komisji Wojskowo-Historycznej) przy Sztabie Generalnym WP, oraz zbrodni katyńskiej. Autor artykułu, Jerzy Kruszyński pochodzi z Koła, jest emerytowanym pułkownikiem Wojska Polskiego.

Wspomnienia o matce, Marii Skąpskiej, z d. Runge – więźniarce Ravensbrück – jej pobycie w obozie koncentracyjnym i gehennie, którą przeszła opisał, nieżyjący syn – Zygmunt Skąpski, wieloletni Prezes chóru klasztornego i farnego.

Kolejna placówką oświatową, którą Państwu przedstawiamy jest Szkoła Podstawowa nr 4 w Kole. Elżbieta Wysocka opisuje historię powstania szkoły, wspomina jej dyrektów, oraz wskazuje na rolę jaką placówka odgrywa w swoim środowisku. Autorka pełni od 2004 roku funkcję dyrektora placówki.

Informację o najważniejszych wydarzeniach społecznych, gospodarczych, kulturalnych miasta znajdziecie Państwo w Kalendarium wydarzeń w Kole w latach 2009–2010 regionalisty kolskiego, Ewarysta Jaśkowskiego.

Ostatnią pozycją są Nowości regionalistyczne przedstawione przez Kazimierza Kasperkiewicza. W roku 2010 ukazało się na kolskim rynku 8 publikacji, a w bieżącym jedna.

Mamy nadzieję, że wydawnictwo to, poprzez przedstawianie najbardziej znaczących wydarzeń w historii regionu, zachęci Państwa do uczestnictwa, ale i tworzenia kolejnych, równie ważnych. Bardzo liczymy na Państwa opinie i spostrzeżenia.

Publikacja Rocznika Kolskiego nie byłaby możliwa, gdyby nie przychylność i wsparcie wielu osób prywatnych i zakładów pracy, którym bardzo serdecznie dziękujemy.

Zapraszamy do lektury
Wydawcy