Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna

Z przemówienia Dyrektora Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Kole – Aleksandry Kowalskiej:

Jubileusz 70. lecia Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Kole ma charakter niezwykły, podniosły i ośmielam się stwierdzić, historyczny. Łączy w sobie kartę zapisaną wydarzeniami minionych 70-ciu lat życia biblioteki z teraźniejszością, jest również chwilą zadumy, refleksji i wspomnień. W takim dniu uzmysławiamy sobie jak szybko upływa czas. Dzisiaj mamy okazje wrócić do początku historii i ludzi którzy ją tworzyli. Niewątpliwie największą wartością byli czytelnicy i pracownicy, którzy zawsze stanowią duszę biblioteki oraz kształtują jej kierunek rozwoju…

Książka towarzyszy człowiekowi wiernie od tysiącleci. Jest jego pamięcią, skarbnicą wiedzy i doświadczeń. Przez wieki, forma książki przeszła ogromną ewolucję – od zapisu na tabliczkach glinianych, kamieniu, papirusowych zwojach i odręcznie przepisywanych ksiąg, do drukowanego kodeksu wydawanego w milionach egzemplarzy i formy elektronicznej w postaci e-booków lub dostępnej za pomocą iPodów. Podobnie od tysiącleci istnieją miejsca, gdzie książki się gromadzi, opracowuje, przechowuje i udostępnia. Te miejsca to biblioteki. Duże czy małe, zasobne czy ubogie, były i są miejscem spotkań książek z czytelnikami.

Jedną z kart historii bibliotek zajmuje Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Kole.

Początek bibliotekarstwa w naszym mieście datuje się od końca XIX w., kiedy to 4 lutego 1883 r. z inicjatywy Matrosowa – sędziego pokoju, otwarto pierwszą bibliotekę publiczną. Honorowym założycielem był hr. Aleksander Kreutz, właściciel dóbr kościeleckich. W okresie międzywojennym w Kole funkcjonowały m.in.: Biblioteka Polskiej Macierzy Szkolnej, Biblioteka przy Powiatowej Komendzie Policji Państwowej, Żydowska Biblioteka Społeczna. II wojna światowa dokonała ogromu spustoszeń w kulturze polskiej, w tym również bezwzględną likwidację kolskich księgozbiorów. Dzięki ofiarności społeczności naszego miasta uratowano część zbiorów, która stała się początkiem nowej historii.

Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Kole związana jest z miastem już od 70 lat. Początki były bardzo skromne. Piotr Wojciechowski – Burmistrz Miasta Koła – powierzył zorganizowanie biblioteki Ignacemu Wasilewskiemu, nauczycielowi, społecznikowi i bibliofilowi, który swoją pracę rozpoczął od zaopiekowania się uratowaną i przechowaną podczas okupacji częścią zbioru biblioteki powiatowej i Klubu Policyjnego oraz zbieraniem książek od ludności. Książki gromadził we własnym mieszkaniu, robił pierwsze wykazy i szukał pomieszczenia dla biblioteki. Uroczyste otwarcie Miejskiej Biblioteki Publicznej, które stało się świętem całej społeczności lokalnej, nastąpiło1 kwietnia 1945 r., w lokalu przy Placu Wolności 15 – w dawnej siedzibie Narodowego Banku Polskiego (Stary Rynek). Pierwszym kierownikiem został Ignacy Wasilewski, który pełnił tę funkcję do 31 grudnia 1956 r., a pierwszą bibliotekarką – Stefania Peda. Zatrudniona od 1 czerwca 1945 r. pracowała społecznie (otrzymywała jedynie talony żywnościowe i okresowe zapomogi). Etatowym pracownikiem została 1 kwietnia 1946 r. i pracowała aż do odejścia na emeryturę – 31 grudnia 1968 r. W grudniu 1945 r. księgozbiór liczył 2 120 książek. Wśród 112 czytelników znalazły się tak znane postaci jak: Zofia Imiłkowska, Eugeniusz Sanigórski, Władysław Ziemacki, Leonarda Wołłowicz i Józef Jancy. Dynamiczny rozwój Koła i potrzeba nadrobienia wojennych opóźnień edukacyjnych sprawiły, że biblioteka, aby sprostać nowym zadaniom, musiała się szybko rozwijać. W 1947 r. placówkę przeniesiono do dwuizbowego lokalu o ogólnej powierzchni użytkowej 60 m 2 przy ul. 11 Listopada 5 (dziś – Mickiewicza 5). Ale nie było to miejsce ostateczne. W 1956 r. znaleziono dla niej siedzibę w budynku dawnej pastorówki ewangelickiej przy ul. Sienkiewicza 5. Biblioteka otrzymała przydział na pięć izb, a w 1963 r. dodatkowo pomieszczenie na oddział dla dzieci. Wynajmowane pomieszczenia biblioteka opuściła 30 kwietnia 2013 r.

W 1947 r. powstała Powiatowa Biblioteka Publiczna, której kierownikiem do 1952 r. był Kazimierz Michalski – kierownik szkoły podstawowej, a od 1952 do 1957 – Maria Nowinowska – pedagog. W czerwcu nastąpiło połączenie obu bibliotek. Dzięki zespoleniu, stan księgozbioru wzrósł do 27 865 woluminów, a liczba czytelników do 1 616. Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna pełniła dwie podstawowe funkcje. Pierwsza to obsługa czytelników w mieście, druga – opieka nad siecią bibliotek w powiecie. Kierownikiem połączonych instytucji została Józefa Kolska, a od 1966 r. do czerwca 1975 r. – Stanisław Wróblewski. 1 maja 2013 r. biblioteka przeprowadziła się do wyremontowanego budynku dworca kolejowego. Wydaje się, że wędrówka biblioteki kolskiej dobiegła końca. W nowych pomieszczeniach znalazły miejsce zbiory biblioteczne liczące ponad 50 tysięcy woluminów, czytelnia z parkiem komputerowym liczącym 16 stanowisk, wypożyczalnia oraz nowoczesna Filia dla Dzieci z salą zabaw.

W drugiej połowie lat siedemdziesiątych i latach osiemdziesiątych książnica kolska bezustannie poszerzała ofertę dla czytelników. Powstała sieć filii bibliotecznych, które umiejscowiono w rozwijających się dzielnicach miasta. Pod koniec lat osiemdziesiątych działało ich pięć. 1 czerwca 1975 r. nastąpiła kolejna reorganizacja administracyjna kraju. Powstały nowe województwa. Biblioteka zaprzestała działalności jako powiatowa i stała się Miejską Biblioteką Publiczną. Dyrektorem została Alina Krych, a jej następczynią – od 1 grudnia 1991 r. do 30 października 2004 r. – Jadwiga Janicka. Te dwie entuzjastki i pasjonatki przyczyniły się walnie do jej obecnego kształtu. Po reformie administracyjnej i likwidacji województwa konińskiego biblioteka znów zmieniła swoją nazwę. 2 czerwca 1999 r. Zarządy Miasta Koła i Powiatu Kolskiego podpisały Porozumienie, na mocy którego powierzono bibliotece działania na rzecz powiatu kolskiego. Od 28 września placówka funkcjonuje jako Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna.

XXI wiek postawił nowe wyzwania przed książnicą kolską, co przyczyniło się do jej rozwoju na niespotykaną skalę. Duże nakłady na inwestycje i zakup księgozbioru sprawiły, że biblioteka stała się nowoczesną placówką kultury. Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Kole to obecnie budynek główny i 3 filie biblioteczne. Obsługuje rocznie prawie 4 000 czytelników, udostępniając ponad 56 000 zbiorów z różnych dziedzin wiedzy. Liczba filii bibliotecznych zmniejszyła się wprawdzie, ale za te które pozostały wyraźnie wypiękniały. Pod koniec lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku rozpoczęto komputeryzację Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej. Zaczęto od budynku głównego. Całkowicie zautomatyzowano procesy biblioteczne. Powodem do dumy jest fakt, że wszystkie procesy biblioteczne są dzisiaj skomputeryzowane. Zbiory są prezentowane na stronie internetowej biblioteki. Można je też zamówić elektronicznie, a jedyny wysiłek polega na przyjściu do wypożyczalni po książki. Idąc za duchem czasu stosujemy marketing i dbamy o dobry wizerunek biblioteki i jej reklamę. Intensyfikujemy te działania podczas majowego Tygodnia Bibliotek, świętujemy Dzień Bibliotekarza i Bibliotek. Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Kole urządza wiele różnorodnych imprez propagujących książkę i czytelnictwo. W ubiegłym roku zorganizowano 365, wzięło w nich udział 5 300 uczestników. Uprawiamy różne formy popularyzatorskie, począwszy od spotkań autorskich, konkursów, poprzez prelekcje, warsztaty, wykłady, promocje książek, koncerty i maratony czytania, na zajęciach plastycznych skończywszy. Przy PiMBP w Kole funkcjonują Dyskusyjne Kluby Książki; dla dorosłych i młodzieży oraz Koło Przyjaciół Biblioteki. Nawiązaliśmy współpracę z Klubem „Trzecia Zmiana”. Społeczność osób 50+ jest bardzo rozproszona i w przeciwieństwie do oferty skierowanej do młodych ludzi nie ma zbyt wielu miejsc włączających ją do aktywnego nurtu działań społecznych. Aby pomóc osobom powyżej 50. tego roku życia, mającym kłopoty z absorbcją nowych technologii, biblioteka rozpoczęła kurs komputerowy Komputer dla seniorów. W marcu br. zakończyła się jego III edycja.  Bogata działalność kulturalna nie miałaby miejsca bez współpracy z instytucjami partnerskimi. Kolską bibliotekę cechuje duża otwartość. Placówka prowadzi bardzo intensywną współpracę z placówkami oświatowymi wszystkich szczebli, instytucjami kultury, organizacjami, stowarzyszeniami. Odpowiadamy na ich oczekiwania i potrzeby. Szeroka działalność kolskiej biblioteki możliwa jest dzięki dobrej współpracy z władzami samorządowymi. Biblioteka prowadzi również działalność wydawniczą. Od 1998 r. współwydaje periodyk „Rocznik Kolski” zawierający artykuły z historii miasta i regionu oraz popularyzujący dorobek miejscowego środowiska regionalnego.  Przy bibliotece skupiamy grupę wolontariuszy, która wspiera działania bibliotekarzy w realizowaniu podejmowanych przez bibliotekę zadań.

Patrząc na siedemdziesiąt lat działalności Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Kole uświadamiamy sobie, jak długą drogę przebyliśmy. Z placówki o bardziej niż skromnych warunkach lokalowych i małym księgozbiorze nasza biblioteka przeistoczyła się w instytucję nowoczesną, o szerokiej ofercie usługowej skierowanej do każdej grupy użytkowników, oraz stale się rozwijającą. Dziś trudno sobie wyobrazić Koło bez Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej: jest ona nie tylko skarbnicą spuścizny intelektualnej regionu, ale przede wszystkim miejscem spotkań kolan, trzecim miejscem po domu rodzinnym, pracy, czy szkole, gdzie warto spędzić wolny czas. Na dzisiejszy wizerunek Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Kole zapracowały pokolenia wspaniałych pracowników. Dyrektorów – wizjonerów jak Alina Krych czy Jadwiga Janicka, która m.in. rozpoczęła proces automatyzacji i komputeryzacji usług bibliotecznych. Ambicji kierujących biblioteką zawdzięczamy dążenie do ciągłego rozwoju i równanie do poziomu bibliotek krajowych. Ale najlepsze nawet plany nie powiodłyby się bez zespołu świetnych pracowników, ludzi zaangażowanych, twórczych, nieustannie podnoszących kwalifikacje. Każda z tych osób przyczyniła się do budowy renomy szacownej jubilatki. Wszystkim tym ludziom zawdzięczamy dzisiejszy kształt Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Kole. Na wizerunek współczesnej biblioteki pracuje obecna załoga. Jest nas czternaścioro. Wszyscy staramy się spełniać oczekiwania czytelników oraz kreować jak najlepszy obraz PiMBP w Kole. Umiemy przekazać swoją wiedzę, staramy się jak najlepiej wykonywać swoje obowiązki i stwarzać przyjazną atmosferę wszystkim czytelnikom, i tym najmłodszym i tym nigdy się niestarzejącym….

Uroczystości jubileuszowe uświetnili: prof. Grzegorz Leszczyński, Prodziekan Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego – wykładem „Obraz po Niziurskim”; uczniowie Państwowej Szkoły Muzycznej I Stopnia im. Karola Szymanowskiego w Kole – koncertem muzyki poważnej; grupa teatralna działająca przy bibliotece Szkoły Podstawowej nr 1 w Kole – sztuką  w reżyserii Anny Tomczyk „Galeria bibliotekarzy”.

W doniosłej dla nas uroczystości uczestniczyli: Wieńczysław Oblizajek – Starosta Powiatu Kolskiego,  Anna Pajor – Naczelnik Wydziału Oświaty, Kultury i Sportu Starostwa Powiatowego w Kole, Artur Szafrański – Przewodniczący Rady Miejskiej w Kole wraz z radnymi, Bogusława Szczecińska – Sekretarz Miasta Koła,  prof. Grzegorz Leszczyński – Prodziekan Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Czesław Oleszkiewicz – Przewodniczący Koła Przyjaciół Biblioteki, Dyrektorzy kolskich szkół i przedszkoli, Dyrektorzy kolskich instytucji kultury, Prezesi kolskich stowarzyszeń, byli Dyrektorzy kolskiej biblioteki, przedstawiciele środowiska bibliotekarskiego z Poznania, Konina, Koła i powiatu kolskiego oraz Media.