Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna

Promocja nr 14/2021 „Rocznika Kolskiego”, odbyła się 11 marca 2022 r. w Miejskim Domu Kultury w Kole.

Przed rozpoczęciem części oficjalnej wysłuchano krótkiego koncertu (3 utworów  – „Duetu na dwa klarnety op. 12 nr 6”  Michela Josepha Gebauera, „Suity na dwa klarnety” Alana Franka, „Daisy” Heinza Botha) w wykonaniu Otylii Polewskiej i Laury Daź z klasy klarnetu Roberta Stefańskiego Państwowej Szkoły Muzycznej w Kole.

Ze wstępu Aleksandry Kowalskiej – przewodniczącej Komitetu Redakcyjnego „Rocznika Kolskiego”, dyrektor PiMBP w Kole:

„Szanowni Państwo,

„Rocznik Kolski” to wydawnictwo, które mówi o naszej przeszłości, a jej znajomość – zwłaszcza tej regionalnej – jest bardzo ważna i stanowi zachętę do budowania wśród mieszkańców tożsamości i poczucia przynależności lokalnej.

Czternasty numer „Rocznika Kolskiego” wydany wspólnie przez: Powiatową i Miejską Bibliotekę Publiczną, Miejski Dom Kultury, Muzeum Technik Ceramicznych i Stowarzyszenie Przyjaciół Miasta Koła nad Wartą – przy finansowym wsparciu Powiatu Kolskiego – zawiera wiele różnorodnych opracowań, które mamy nadzieję,  zostaną przyjęte z uwagą przez czytelników zainteresowanych dziejami naszego miasta i powiatu.

Dziękuję wszystkim zaangażowanym we współtworzenie periodyku, który stanowi ważny element naszej historii.

Bieżący numer Rocznika Kolskiego został dedykowany Ewarystowi Jaśkowskiemu, kolskiemu regionaliście, Honorowemu Obywatelowi Miasta Koła.

Ewaryst Jaśkowski urodził się 10 marca 1934 r. w Przasnyszu (w województwie mazowieckim). W Kole mieszka od roku 1956. Przepracował zawodowo 49 lat.  Posiada  bibliotekę liczącą ponad  półtora tysiąca   książek,  wszystkie lokalne gazety, które ukazały  się w Kole po 1990 r., oraz inne materiały dotyczące Koła i okolicy.

W najnowszym numerze „Rocznika Kolskiego” pojawiło się 14 tekstów reprezentujących różną tematykę i rozpiętość chronologiczną.

Dział „Artykuły i materiały” otwiera tekst Bartłomieja Grzanki „Żydzi urodzeni w powiecie kolskim – więźniowie ozorkowskiego getta w 1940 r.”. Artykuł uzupełnia wykaz Żydów – urodzonych w Dąbiu –  opublikowany w księdze pamiątkowej „Civis Colensis” z 2019 r.,  o kolejne nazwiska więźniów getta żydowskiego w Ozorkowie. Łącznie to 56 osób.

Bartłomiej Grzanka – historyk, muzealnik. Kierownik Muzeum byłego niemieckiego Obozu Zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem Oddziału Muzeum Martyrologicznego w Żabikowie. Autor i współautor artykułów i publikacji na temat obozu Kulmhof oraz o tematyce regionalistycznej –  m.in.: rozdziałów w monografiach gmin Osiek Mały (z 2014) i Kościelec (z 2018),  opracowania pierwszego pełnego polskiego wydania pamiętnika nadleśniczego Heinza Maya (2018).

W bieżącym roku Zespół Szkół Technicznych w Kole, największa placówka edukacyjna na terenie powiatu kolskiego, obchodzi jubileusz 75-lecia  istnienia. 22 lutego 1947 r.  Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa przekształcona została w Publiczną Średnią Szkołę Zawodową. Zmiana nazwy nie była tylko czysto formalnym zabiegiem, ale przyczyniła się  do podniesienia rangi szkoły w lokalnym środowisku.  Historię szkoły przybliża Mariusz Kaszyński artykułem „Kierunki kształcenia  w Zespole Szkół Technicznych  w Kole w latach 1947 – 2021”.

Mariusz Kaszyński – absolwent Uniwersytetu im. Mikołaja w Toruniu.  (Wydziału Humanistycznego, kierunku –  historia). Dr nauk humanistycznych w zakresie  historii. Nauczyciel dyplomowany  i przewodniczący Zespołu Nauczycieli Historii w Zespole Szkół Technicznych w Kole. Wiceprezes Towarzystwa Przyjaciół Brudzewa im. Wojciecha z Brudzewa. Regionalista, badający dzieje Wielkopolski Wschodniej, w szczególności dzieje Brudzewa i jego okolic. Autor monografii „Brudzew – dobra ziemskie, miasto, gmina”, „Ochotnicza Straż Pożarna w Brudzewie”,  „Zespół Szkół Technicznych w Kole – monografia 1991 – 2016”. Redaktor naczelny publikacji „Turek i okolice. Słownik Biograficzny”. Współautor pozycji książkowych: „Szkoła zawodowa w Kole i powiecie kolskim”, „Zabytki miasta Turku i powiatu tureckiego. Rezydencje powiatu tureckiego”, „Kolskie biogramy”, „Kaszyńscy – brudzewskie gniazdo rodu”. Autor artykułów o tematyce historycznej zamieszczanych w prasie lokalnej i ogólnopolskiej.

Na terenie Wielkopolski działają różne organizacje – m.in. „Koimeterion”, czy „Frydhof” –   mające na celu nie tylko oznaczenie w terenie wraz z uporządkowaniem materialnych świadectw istnienia wielokulturowości, ale przede wszystkim upowszechnienie wiedzy, historii ludzkich dramatów w przestrzeni wirtualnej. Bartosz Kiełbasa w artykule „Digitalizacja wielokulturowego dziedzictwa powiatu kolskiego”,  skupił się na wirtualnych metodach popularyzacji wiedzy dla szerokiej grupy odbiorców,  również tych bez warsztatu historyka, czy archiwisty.

Bartosz Kiełbasa  – regionalista, dziennikarz,  magister geografii na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Koninie. W latach 2009-2013 Członek Zarządu Towarzystwa Przyjaciół Konina, obecnie członek Komisji Rewizyjnej TPK. Członek Towarzystwa Przyjaciół Parku im. Fryderyka Chopina w Koninie. Od 2007 r. związany z miesięcznikiem (obecnie dwumiesięcznikiem) Towarzystwa Przyjaciół Konina  „Koniniana”. Publikuje artykuły o charakterze ekumenicznym i  historycznym, związane z dawnym dziedzictwem kulturowym Wielkopolski Wschodniej.  Współautor książki  „25 lat Stowarzyszenia Polaków Poszkodowanych przez III Rzeszę Oddział Terenowy w Koninie 1987-2012”, za którą otrzymał – w 2013 roku – odznakę honorową „Za Zasługi dla Miasta Konina” oraz – w 2014 – srebrny medal „Zasłużony dla Stowarzyszenia Polaków Poszkodowanych przez III Rzeszę”.

Konrad Kołodziejski  to autor,  który publikuje w „Roczniku Kolskim” po raz pierwszy. W  numerze ukazały się jego dwa  teksty. W pierwszym „ Cały naród   z armią” –  społeczeństwo Koła i powiatu kolskiego wobec inicjatyw wspierających obronność państwa w latach 1934-1939”,  zajmuje się analizą tekstów dotyczących  inicjatyw wspierających obronność państwa,   publikowanych w przedwojennych numerach „Gazety Kolskiej”, które znajdują się w posiadaniu kolskiej biblioteki publicznej.  W drugim – „Pozostałości umocnień Wehrmachtu na terenie  Koła (fragment linii obrony B1)” –  omawia aktualny opis stanu pamiątek militarnych z okresu drugiej wojny światowej, które można znaleźć na terenie  miasta.

Konrad Kołodziejski – pracownik PiMBP w Kole, absolwent Wydziału Historii UKW  w Bydgoszczy. Pasjonat turystyki militarnej i rekonstrukcji historycznych.

W roku 2020  jubileusz 75-lecia  obchodziła Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Kole – najstarsza kolska instytucja kultury,  służąca mieszkańcom i w pełni zaspokajająca ich potrzeby czytelnicze. Na  okoliczność jubileuszu  powstał tekst  Aleksandry Kowalskiej, omawiający znaki własności, które znajdują się w kolekcji  Książki Dawnej wydanej do 1945 r., najcenniejszej w  zbiorach biblioteki. Gromadzenie tych pozycji ma duże znaczenie dla regionu, jego historii oraz mieszkańców. Kolekcja – wydzielona   z księgozbioru głównego – liczy 1 251 woluminów.

Aleksandra Kowalska – dyrektor Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Kole,  przewodnicząca Komitetu Redakcyjnego „Rocznika Kolskiego”; członek Zarządu Stowarzyszenia Przyjaciół Miasta Koła n/W; sekretarz Zarządu Wielkopolskiego Towarzystwa Kulturalnego w Poznaniu.

Jednym z podstawowych elementów każdej religii jest sprawowanie kultu. Obejmuje ono wszelkie czynności i rytuały – najczęściej usystematyzowane –  które człowiek lub grupa ludzi dokonuje z pobudek wyznaniowych. Do podstawowych form kultu w Kościele katolickim obrządku rzymskiego,  zalicza się Mszę św. oraz Liturgię godzin. Artykuł Marcina Nowackiego przybliża  kult religijny najstarszej kolskiej świątyni – kościoła Podwyższenia Krzyża Świętego od 1900 r.

Marcin Nowacki – magister geografii, absolwent Wydziału Nauk Geograficznych i Geologicznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, nauczyciel geografii w Liceum Ogólnokształcącym Mistrzostwa Sportowego im. Poznańskich Olimpijczyków w Poznaniu.

Zofia Nałkowska słynne „Medaliony”  napisała tuż po zakończeniu II wojny światowej. Bohaterem jednego z opowiadań – „Człowiek jest mocny” –  jest uciekinier z obozu zagłady  – Michał. P. (Michał Podchlebnik). Tytuł noweli to słowa, które ocalony Żyd usłyszał od Niemca, gdy zobaczywszy wśród zwłok zamordowanych ludzi  – żonę i dwójkę dzieci, poprosił o rozstrzelanie. Niemiec darował mu życie. W swoim artykule Przemysław Nowicki,   nowelę  opatruje komentarzem historycznym. Zofia Nałkowska wizytowała miejsca po byłym ośrodku zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem i rozmawiała z naocznymi świadkami. Warto wrócić do lektury i jej bohaterów z nowym, historycznym spojrzeniem.

Przemysław Nowicki  – historyk, członek Polskiego Towarzystwa Historycznego Oddziału we Włocławku i Włocławskiego Towarzystwa Naukowego. Autor wielu publikacji  z zakresu dziejów diaspory żydowskiej na ziemiach polskich w XIX i XX wieku. Przygotowuje pracę doktorską na temat gmin żydowskich w powiecie włocławskim w pierwszej połowie XIX wieku.

 W niniejszym numerze znajdują się dwa artykuły dotyczące kolskiego klasztoru. Pierwszy –  OFM Aleksandra Krzysztofa Sitnika –   jest  kontynuacją cyklu „Z klasztornej kroniki”. Artykuł  opisuje rok 1961. Drugi –  Krzysztofa Witkowskiego,  podejmuje temat przechodzenia na katolicyzm z innych wyznań,  które dokonywało się  przy udziale kolskich bernardynów w okresie przedrozbiorowym.

Dr hab. Aleksander Krzysztof Sitnik OFM – wykładowca w Wyższym Seminarium Duchownym oo. Bernardynów w Kalwarii Zebrzydowskiej (sekcja UPJPII). Zainteresowania badawcze koncentruje wokół historii Zakonu Braci Mniejszych (bernardynów).

Krzysztof Witkowski – Doktor nauk humanistycznych w zakresie historii, muzealnik (posiada najwyższy w polskim muzealnictwie tytuł kustosza dyplomowanego), radca prawny. Ukończył  podyplomowe studia public relations oraz szacowania nieruchomości i odbył praktyki niezbędne do uzyskania uprawnień rzeczoznawcy majątkowego. W latach 2004-2015 dyrektor Muzeum Technik Ceramicznych w Kole (w czasie jego dyrektorowania muzeum było laureatem licznych nagród). Inspirator i współautor stałej wystawy kolskiego fajansu w kolskim Ratuszu. Od listopada 2018 r. burmistrz Miasta Koła.

W dziale „Sylwetki”,  Sławomira Królak przedstawia życiorys – wraz z bibliografią przedmiotu  – Ewarysta Jaśkowskiego, który w październiku 2021 r. otrzymał zaszczytny tytuł Honorowego Obywatela Miasta Koła.  Ewaryst Jaśkowski współpracuje z „Rocznikiem Kolskim” od pierwszego numeru.

W kolejnym tekście, autorka  podejmuje  temat nazewnictwa ulic – elementów dorobku i tradycji regionu. Wśród nich specjalną część stanowią nazwy osobowe. Artykuł przybliża także życiorysy 14  mieszkańców i jednej grupy, którzy  swoją pracą oraz zaangażowaniem w rozwój miasta na trwale zapisali się na kartach jego historii.

Sławomira Królak – bibliotekarz, absolwentka Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu – Wydziału Pedagogiczno-Artystycznego w Kaliszu. Sekretarz „Rocznika Kolskiego”. Interesuje się historią współczesną.

Numer,  jak zwykle,  zamykają opracowania: „Kalendarium wydarzeń w mieście Kole w 2020 r.” Ewarysta Jaśkowskiego i „Nowości regionalistyczne”  przygotowane przez Tomasza Nuszkiewicza. W latach 2020/2021 ukazało się wiele nowych publikacji prezentujących efekty pracy lokalnych historyków i regionalistów.

Tomasz Nuszkiewicz –  dyrektor Muzeum Technik Ceramicznych w Kole, absolwent Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza    w Poznaniu oraz Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, autor wielu publikacji o tematyce regionalistycznej i historycznej, członek Stowarzyszenia Przyjaciół Miasta Koła nad Wartą  i Stowarzyszenia Króla Kazimierza Wielkiego.

Szanowni Państwo,

zdając sobie sprawę z bogactwa historii i tradycji Ziemi Kolskiej nie ustaniemy w wysiłkach, aby je przybliżać i popularyzować. A póki co, oddajemy do rąk Państwa, kolejny numer Rocznika Kolskiego z nadzieją na jego życzliwe przyjęcie. Publikacja Rocznika Kolskiego nie byłaby możliwa, bez przychylności i wsparcia  osób prywatnych i samorządu, którym z całego serca dziękujemy.”