Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna

Warsztaty Kamishibai dla bibliotekarzy powiatu kolskiego. Dawno tak dobrze się nie bawiłyśmy. Ale to już zasługa Anki Sabiłło z Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, która zobrazowała nam bardzo malowniczo twórcze możliwości „magicznej skrzynki”.

Czym jest teatrzyk obrazkowy Kamishibai?

Kamishibai (jap. kami – papier, shibai – sztuka) oznacza teatr obrazkowy lub inaczej teatr ilustracji. Jest to technika opowiadania, czytania wywodząca się z Japonii, wykorzystująca kartonowe plansze z obrazkami i tekstem  oraz drewnianą lub kartonową skrzynkę – na wzór parawanu z teatrzyków marionetkowych – w której przedstawiane są kolejne fragmenty historii, bajki, opowiadania.

Magiczna skrzynka

Kartonowe plansze opowiadają historię, każda ilustracja odpowiada kolejnemu fragmentowi opowiadania. Na przedniej stronie karty odwróconej w stronę publiczności widnieje ilustracja, tył karty zawiera tekst, który czyta opowiadający oraz czarno-biały podgląd ilustracji, którą widzi publiczność. Tył parawanu jest bowiem pusty, tak aby osoba opowiadająca mogła czytać tekst. Parawan może stać na jakimkolwiek podwyższeniu czy stole na wysokości oczu widowni. Karty z ilustracjami wślizguje się w okienko parawanu (jap. butai – scena) zamykanego i otwieranego z przodu przy pomocy dwóch lub trzech przysłon, które po otwarciu stanowią jego podpórki i zapewniają stabilność.

Parawan Kamishibai stanowi oprawę dla ilustracji i skupia na niej uwagę publiczności. W ten sposób opowieść zdecydowanie wyodrębnia się z otaczającej rzeczywistości. W przeciwieństwie do przewracanej kartki w książce, ilustracje Kamishibai pojawiają się przed odbiorcą, tworząc integralną całość. W zależności od opowiadanej fabuły zmiana ilustracji może być szybsza lub wolniejsza, ilustracja może być pokazywana dłużej, aby wzmocnić suspens lub można do niej powrócić kilkakrotnie. Różne tempo zmian ilustracji to charakterystyczna cecha Kamishibai, dająca wrażenie ruchu jak w animowanym filmie. Przećwiczenie przedstawienia przed lustrem pomaga w odpowiedniej adaptacji teksu do ilustracji.

Kamishibai jest doskonałym narzędziem ułatwiającym naukę czytania i opowiadania, najmłodszym może pomóc w nauce alfabetu czy składania sylab w wyrazy. Gotowe plansze ze specjalnie przygotowanymi bajkami i ilustracjami można dobierać w zależności od wieku grupy dla której wystawiane jest przedstawienie.

Wykorzystując zasadę teatru obrazkowego dzieci mogą również same wymyślać i ilustrować własne opowiadania lub ilustrować znane bajki. Wszystko zależy od inwencji prowadzącego zajęcia, rodzica, opiekuna. Dzieci wykorzystując „magiczną skrzynkę” mogą same bawić się w teatr: wymyślają opowiadanie, piszą scenariusz, czytają/opowiadają a swoim przedstawieniom nadają indywidualny charakter dodając efekty dźwiękowe, muzyczne czy świetlne. Przedstawienia Kamishibai stanowią doskonałą pomoc dydaktyczną w przedszkolu czy szkole oraz są świetną formą zabawy w domu, świetlicy, bibliotece, zabierając uczestników w podróż do magicznej krainy teatru i literatury równocześnie.

Kamishibai na Zachodzie

Dla Zachodu Kamishibai odkryła w latach siedemdziesiątych Édith Montelle, bibliotekarka, propagatorka sztuki opowiadania, szefowa kolekcji „Le Miel des Contes” szwajcarskiego wydawnictwa Slatkine. Montelle jest również autorką podręcznika na temat sztuki Kamishibai „La boîte magique”(Magiczne pudełko).  Montelle od lat szkoli bibliotekarzy i nauczycieli w sztuce opowiadania przy pomocy obrazkowego teatru kamishibai..